آیا شهدا افراد جهمنی را هم شفاعت می کنند ؟

سئوال : در جایی خواندم که شهدا 63 نفر را می توانند شفاعت کنند ؟

سوال من اینه که ایا این عدد صحت دارد ؟ اگر صحت داره چه ملاکی برای تعیین این عدد هست ؟

   آیا شهدا افراد عادی را شفاعت می کنند یا افراد جهنمی را هم می توانند شفاعت کنند ؟ و اگر اینطور باشه مثلا ممکنه از جنایتکاران و یا کسانی که در سپاه یزید در فراهم کردن زمینه شهادت حسین بن علی علیه السلام و اولاد و اصحاب ایشان همکاری و همراهی کردند هم شفاعت کنند ؟
شاید هم بهتر باشه سوالم رو اینطور مطرح کنم شفاعت شهدا شامل چه کسانی میشه و حدود این شفاعت تا کجاست ؟

کارشناس  پاسخگوی معارف دینی

مسأله شفاعت شهدای راه حق در روایات متعددی مطرح شده و امری مسلم و مورد قبول است و در روایات به این موضوع اشاره شده است.

قال رسول الله : یشفع الشّهید فی سبعین من اهله
شهید هفتاد نفر از بستگان خود را شفاعت می کند.
( کنز المعال، ج4، ص401، حدیث 11119)

عن الصّادق علیه السلام عن آبائه انّ رسول الله قال : ثلاثه یشفعون الی الله یوم القیامه فیشفّعهم : الانبیاء ثمّ العلماء ثمّ الشّهداء.
امام صادق علیه السلام از پدران خود از پیامبر اکرم نقل فرمود : سه گروهند که روز قیامت شفاعت می کنند و شفاعت آنها مورد پذیرش خداوند قرار می گیرد، انبیاء و علما و شهداء.
( بحار الانوار، ج97، ص14، حدیث24 )

شفاعت اولیای الهی در روز قیامت برای گنه‏ کاران، بدون حساب نیست؛ بلکه متوقف بر شرایطی است که در همین دنیا باید آن را به دست آورد. در آیات و روایات، برای هیچ فرد یا گروهی تضمین نشده است که حتما مورد شفاعت قرار می‏گیرند؛ بلکه صفات و ویژگی‏های کلی کسانی که از این نعمت شفاعت بهره ‏مند و یا محروم ‏اند، بیان شده است.

بر اساس آیات و روایات، شرایط شمول شفاعت نسبت به بنده گنه‏کار، عبارت است از:

یک. رضایت خداوند

دو. حفظ اصل ایمان‏

سه. عمل به دستورات دینی‏

چهار. رابطه معنوی شفاعت شونده و شفیعان‏

یک. رضایت خداوند

1-1. رضایت از شفیع‏
شفیعان واسطه فیض خدا هستند. به همین جهت شرط اصلی و اساسی شفاعت، این است که مورد رضایت و پسند خداوند باشد. شفیعان کسانی ‏اند که خداوند آنان را برای این کار پسندیده و به آنان اجازه شفاعت داده است.

قرآن کریم می‏ فرماید:یَوْمَئِذٍ لَّا تَنفَعُ الشَّفَاعَةُ إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَنُ وَرَضِیَ لَهُ قَوْلًا﴿طه/۱۰۹﴾
«در آن روز شفاعت (هیچکس) سودی نمی‏ بخشد، جز کسی که خداوند رحمان به او اجازه داده و از گفتار او راضی است.»

1-2. رضایت از شفاعت شونده‏
شفاعت شوندگان باید مورد رضایت و پسند خداوند باشند؛ یعنی، شفاعت در حق کسانی مؤثر خواهد بود که در دنیا در مسیر اطاعت، بندگی و رضایت خداوند قرار داشتند.

قرآن کریم می‏فرماید: یَعْلَمُ مَا بَیْنَ أَیْدِیهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى وَهُم مِّنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقُونَ﴿انبیا/۲۸﴾
«او همه اعمال امروز و آینده آنها را می‏داند، و هم گذشته آنها را، و آنها جز برای کسی که خدا از او خشنود است (و اجازه شفاعتش را داده) شفاعت نمی‏ کنند و از ترس او بیمناکند.».

در حقیقت شفاعت تجلّی اراده و خواست خداوند، مبنی بر بخشش و آمرزش بندگانی است که در دنیا عقیده و عملشان مورد رضایت خداوند بوده است؛ هرچند دچار خطا و لغزش نیز شده ‏اند. شفاعت، پاداشی در حق آنان است.
دو. حفظ اصل ایمان‏

کسانی مورد شفاعت قرار می‏گیرند که به سبب گناهان، اصل ایمانشان به خطر نیفتاده باشد. به همین جهت، در منابع دینی آمده است: کافر، مشرک و منافق در روز قیامت مورد شفاعت قرار نمی‏گیرند.

رسول اکرم فرموده است:«شفاعت برای تردیدکنندگان، مشرکان و کافران نیست؛ بلکه برای مؤمنان یکتاپرست است».
میزان الحکمه، ج 4، ص 1472، ح 9482.

سه. عمل به دستورات دینی‏

گنه‏کارانی مورد شفاعت قرار می‏گیرند که مطیع دستورات خدا و پیامبر و اولیای دین باشند؛ یعنی، درست بر خلاف آنچه که برخی گمان می‏کنند که وعده به شفاعت، موجب تشویق افراد به ارتکاب گناه و سرباز زدن از مسؤولیت می‏شود!در منابع دینی شرط شفاعت، عمل به دستورات دین و اطاعت از خدا و رسول و امامان معصوم ذکر شده است. کسی که روش عملی او اطاعت از خدا و عمل به وظایف و مسؤولیت‏های دینی بوده؛ لکن گاهی هم دچار لغزش و خطا شده است، شایستگی دریافت رحمت الهی را در آخرت خواهد داشت.

امام صادق(علیه السلام) می‏فرماید:«هرکس دوست دارد شفاعت در مورد او سودمند واقع شود، باید در صدد جلب رضایت خداوند برآید. بدانید هیچ کس رضایت خداوند را جلب نخواهد کرد؛ مگر با اطاعت از خدا و پیامبر و اولیای الهی از آل محمد». بحار الانوار، ج 75، ص 220.
این روایت ضمن بیان شرط اساسی شفاعت (رضایت خداوند)، راه جلب خشنودی او را عمل به دستورات دین دانسته است.
از دیدگاه قرآن کریم، علت اینکه شفاعت به حال برخی از اهل دوزخ سودی نمی‏بخشد، عدم پایبندی آنان به احکام و وظایف دینی است:

مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ﴿مدثر/۴۲﴾ قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ﴿۴۳﴾ وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ ﴿۴۴﴾وَکُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِینَ ﴿۴۵﴾وَکُنَّا نُکَذِّبُ بِیَوْمِ الدِّینِ ﴿۴۶﴾حَتَّى أَتَانَا الْیَقِینُ ﴿۴۷﴾ فَمَا تَنفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِینَ ﴿۴۸﴾

«از اهل دوزخ سؤال می‏کنند:چه چیزی شما را جهنمی کرد؟گویند:ما از نمازگزاران نبودیم و بینوا را اطعام نمی‏کردیم، و با اهل باطل، همراه و هم‏صدا بودیم، و روز پاداش را دروغ می‏انگاشتیم، تا اینکه مرگ ما فرا رسید. پس شفاعت شافعان به حال آنان سودی نمی‏بخشد».

اهمیت عمل به احکام و وظایف دینی، به حدی است که در مواردی، حتی سبک شمردن و اهمیت ندادن به آن، موجب محرومیت از شفاعت می‏شود. رسول اکرم فرموده است:«شفاعت من به کسی که نمازش را سبک بشمارد، نمی‏رسد».
میزان الحکمه، ج 4، ص 1472، ح 9485.
چهار. رابطه معنوی شفاعت شونده و شفیعان‏

کسانی مورد شفاعت قرار می‏گیرند که در دنیا ارتباط روحی و معنوی خاصی بین آنان و شافعان برقرار شده باشد. کسانی که نسبت به اولیای الهی محبت و مودّت دارند و در دنیا تحت جذبه هدایت‏گری آنان قرار گرفته و هم‏فکر، هم عقیده و همراه ایشان بوده‏اند. به درجه‏ای از وحدت و سنخیت روحی با آنان رسیده‏اند، در آخرت نیز مورد شفاعت آنان قرار می‏گیرند.

در حقیقت، یکی از حکمت‏هایی که سبب شده خداوند اولیای الهی را در روز رستاخیز، واسطه وشفیع در فیض مغفرت و بخشش خود، به این افراد قرار دهد، همین رابطه معنوی و سنخیتی است که در دنیا میان آنان برقرار بوده است. در روایات گوناگونی بر محبت و دوستی پیامبر اکرم و امامان معصوم تأکید شده است بحارالانوار، ج 27، ص 158، ح 3؛ کنز العمال، ج 14، ص 399، ح 39057.؛ زیرا این محبت موجب تقویت رابطه معنوی و سنخیت روحی با آنان می‏شود. وحدت و سنخیت دو روح، به یگانگی عقاید، اوصاف، روش‏ها و عمل‏ها است. محبت حقیقی، محب را شیفته محبوب کرده و موجب همگونگی در عقاید، اخلاق و سلیقه‏ ها می‏شود. محبت و مودّت حقیقی نسبت به پیامبر اکرم و امامان، از ارتکاب گناه می‏کاهد و مانع از دلبستگی‏ها و وابستگی‏های کاذب می‏شود.
بر این اساس «محبت اولیای الهی»، یکی از شرایط شفاعت آنان است تا در پرتو آن محبت، از مغفرت، رحمت و لطف الهی بهره‏مند گردد.
در منابع دینی آمده است:
- «عالم برای کسانی که با هدایت او ره یافته‏ اند، شفاعت می‏کند». میزان الحکمه، ج 4، ص 1475، ح 9506.

- «امامان معصوم برای شیعیان و پیروان خود شفاعت می‏کنند». میزان الحکمه، ج 4، ح 9504 و 9505؛ بحارالانوار، ج 8، ص 43، ح 34، 42، 43 و ص 36 و 37.

- «کسانی که حلقه ارتباط و اتصال به اولیای الهی را گسسته و ولایت امامان را نپذیرفته ‏اند، مورد شفاعت آنان قرار نمی‏گیرند». بحار الانوار، ج 8، ص 736، ح 9.

به همین جهت در روایات آمده است:کسی که ذریه و فرزندان رسول اکرم را آزار دهد، مورد شفاعت آن حضرت نخواهد بود:«به خدا سوگند!برای کسانی که فرزندان و ذریه ‏ام را آزار کرده باشند، شفاعت نمی‏کنم» امالی صدوق، ص 370؛ بحارالانوار، ج 93، ص 218، ح 4.

در مورد شهدا نیز بدون شک کسی مشمول شفاعت شهیدان می شود که با آنها سنخیت داشته باشد و زمینه و قابلیت شفاعت آنها را از قبل فراهم کرده باشد .راه فراهم کردن این زمینه در جبهه حق بودن و عمل کردن به وظایف دینی و الهی و دفاع از اسلام در جبهه های مختلف و به خصوص جبهه فرهنگی است .